11.124 ชั่วโมงช้อปปิ้งคนไม่มีแฟน ย้อนมองจุดเริ่ม ความใหญ่โต ผลปรากฏว่า จากการปฏิวัติวงการช็อปปิ้งออนไลน์
วันที่ 11 พฤศจิกายน 2564 เดอะสเตรตส์ไทมส์ แถลงการณ์ว่า ในมาเลเซีย นักช้อปเริ่มชินชากับการตั้งตารอคอยการลดราคาออนไลน์ครั้งใหญ่อย่างวันที่ 7 เดือนกรกฎาคม (7.7) 9 ก.ย. (9.9) หรือ 12 ธันวาคม (12.12)
หรือแม้แต่ใน “วันคนไม่มีแฟน” 11 พฤศจิกายน ซึ่งเป็นจุดเริ่มของโปรโมชั่นวันเลขคู่ทั้งหลายทั้งหมด
ในประเทศจีน นักศึกษามหาวิทยาลัยที่ยังไม่มีคู่จะเฉลิมฉลองวันนี้ โดยขนานนามว่าเป็น “วันต้านวาเลนไทน์” ก่อนที่จะร้านค้าปลีกออนไลน์อย่าง “อาลีบาบา” จะถือเอาวันสำหรับเหล่าคนไม่มีแฟนนี้มาเผยแพร่ให้มีชื่อเสียงในฐานะ “เทศกาลช้อปปิ้งออนไลน์”
ทุกๆวันนี้เทศกาลช้อปปิ้งดังที่กล่าวถึงแล้วปรับปรุงจนเป็นที่รู้จักในชื่อ 11.11 และถูกใช้อย่างมากมายเพื่อให้เหมาะสมกับความต้องการของชาวมาเลเซีย ตัวอย่างเช่นการสตรีมเนื้อหาและเกมแบบสด เพื่อรองรับความบันเทิงและนำความสำราญมาสู่คนซื้อ ที่นอกเหนือไปจากวิธีขายเชิงธุรกรรม
ย้อนกลับไปในปี 2555 เมื่อแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ Lazada (ลาซาด้า) ได้เข้าถึงมาเลเซีย การซื้อของออนไลน์เพียงอย่างเดียวนั้นเป็นเรื่องแปลกใหม่สำหรับที่นั่น วิสาหกิจขนาดกึ่งกลางและขนาดย่อม (SMEs) และแบรนด์ต่างๆยังคงระมัดระวังในเรื่องนี้ เช่นเดียวกับคนซื้อชาวมาเลเซีย
แม้ว่าจะไม่ค่อยมีใครรู้จักนัก แต่ลาซาด้าได้เปิดตัววิธีขาย 11.11 ทีแรกในปี 2556 โดยได้รับแรงผลักดันจากเทศกาลช้อปปิ้งออนไลน์ที่ประสบผลสำเร็จอย่างล้นหลามของจีน โดยเรียกว่าสัปดาห์ปฏิวัติออนไลน์ (Online Revolution Week) จนกระทั่งเปลี่ยนเป็นที่นิยม
11.11 เอฟเฟกต์
11.11 เป็นวันที่ยอดขายในอีคอมเมิร์ซสูงที่สุดในรอบปี มีการยกฐานะอุตสาหกรรมสู่มาตรฐานและมาตรฐานใหม่ทุกปี
ปี 2563 ลาซาด้าทำลายสถิติเทศกาลช้อปปิ้ง 11.11 โดยมีผู้ใช้มากยิ่งกว่า 40 ล้านคนและผู้ขาย 400,000 รายที่เข้าร่วมสำหรับเพื่อการขายวันเดียวทั่วอีกทั้งภูมิภาค ผู้ขายกว่า 8,000 ราย ซึ่งส่วนมากเป็น SMEs ทำเงินได้มากกว่า 10,000 เหรียญสหรัฐ (41,600 ริงกิต) ภายในช่วงเวลา 24 ชั่วโมง
11.11 ได้เปลี่ยนเป็นงานสำคัญสำหรับผู้ขายออนไลน์จำนวนไม่น้อยและผู้ที่ประสบผลสำเร็จใช้เวลาเกือบหกเดือนสำหรับเพื่อการเตรียมล่วงหน้าสำหรับวันชี้ชะตา พวกเขาใช้เวลานี้เพื่อหาออร์เดอร์ ว่าจ้างพรีเซนเตอร์ และสร้างการเข้าชมสำหรับหน้าออนไลน์ของตนเอง เพื่อนำไปสู่วิธีขายครั้งใหญ่ที่สุดแห่งปี
สำหรับบางคน เทศกาลช้อปปิ้งวันเดียวนี้ คือตอนที่พวกเขาสามารถเก็บยอดขายได้มากที่สุดในรอบปี และยังเป็นจังหวะที่จะทำให้ทุกสายตาในประเทศแลเห็นธุรกิจของพวกเขา เพราะเหตุว่าเมื่อจำนวนการใช้แรงงานบนลาซาด้าถึงจุดสูงสุด แบรนด์ต่างๆจะได้เจอกับลูกค้ากลุ่มใหม่ และวิธีขายในวัน 11.11 อาจจะก่อให้คนซื้อที่ซื้อครั้งเดียวเปลี่ยนเป็นลูกค้าที่กลับมาซื้อซ้ำตลอดทั้งปี
ทั้งสิ้นนี้คือผลพวงที่ 11.11 มีต่อธุรกิจ
ข้างใน 24 ชั่วโมง แบรนด์หรือผลิตภัณฑ์อาจเปลี่ยนเป็นที่นิยม ทำให้ผู้ขายออนไลน์สามารถขยายกิจการของตนเองได้อย่างเร็วในชั่วข้ามคืน
หนึ่งในผู้ขายของในลาซาด้า กล่าวมาว่า “ก่อนหน้าที่ผ่านมาเราเป็นร้านบนเฟซบุ๊ก แต่กับลาซาด้า เราสังเกตว่าเราสามารถเข้าถึงผู้คนได้มากขึ้น เนื่องมาจากเป็นแพลตฟอร์มที่ปลอดภัยกว่า เพราะเหตุว่ามีการคุ้มครองคนซื้อ ความจริง ยอดขายของเราเพิ่มขึ้น 800% ในปีแรกที่เรามีส่วนร่วมสำหรับเพื่อการขาย 11.11”
11.11 เป็นเรื่องธุรกิจสิ่งเดียวหรือไม่ ?
เอบีซีนิวส์ ตอบกล้วยๆว่า “ไม่” นอกเหนือจากการช้อปปิ้งแล้ว ยังมีการจัดกิจกรรมด้านวัฒนธรรมในคืนวันที่ 11 พฤศจิกายนอีกด้วย
แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซหลายแห่งจัดงานกาล่าสุดหรูหรา เคยมีศิลปินดังอย่าง “เทย์เลอร์ สวิฟต์” และ “ฟาร์เรลล์ วิลเลียมส์” ร่วมงานในปีก่อนๆด้วย อีกทั้งตัวรายการยังได้กระจายเสียงทางโทรทัศน์ดาวเทียมระหว่างชาติ และแพลตฟอร์มสตรีมมิ่งออนไลน์ ซึ่งล่อใจผู้ชมหลายพันล้านคน
ปี 2563 “เคที เพอร์รี” ศิลปินดังอีกคน ได้ส่งคลิปไปที่งานกาล่าดินเนอร์ในจีนเพื่อเฉลิมฉลองวันคนไม่มีแฟน
ด้วยส่วนลดและโปรโมชันจากเหล่าเซเลปมากมาย ทำให้วันคนไม่มีแฟนมิได้มีไว้สำหรับคนซื้อชาวจีนเท่านั้น ตอนท้ายแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซในเครืออาลีบาบายังได้นำวันคนไม่มีแฟน มาสู่เอเซียอาคเนย์ ด้วย ซึ่งรวมทั้งไทยและสิงคโปร์
ทำไมนักช้อปชาวจีนถึงเยอะ
สำหรับนักช้อปหลายท่าน การใช้จ่ายตามแรงกระตุ้นที่นำโดยวัฒนธรรมบริโภคนิยม เป็นสิ่งที่ไม่อาจขัดขวางได้ นักช้อปชาวจีนบางคนถึงกับล้อเลียนด้วยมุก “ตัดมือ” เพื่อหยุดพวกเขาจากการซื้อ
“หยาง เจี้ยงหลัน” นักจิตวิทยา เตือนว่าคนซื้ออาจกำลังเจ็บปวดทรมานแสนสาหัสจากความเปลี่ยนไปจากปกติสำหรับเพื่อการซื้อที่บังคับซึ่งมีสาเหตุจากอารมณ์ด้านลบ
หยางยังพูดถึงผลพวงจาก “ความประพฤติปฏิบัติการซื้อของอย่างเพ้อคลั่ง” ว่า คนวัยหนุ่มวัยสาวอาจใช้วันคนไม่มีแฟนเพื่อทุเลาแรงกดดันในชีวิต
“การช้อปปิ้งอย่างเพ้อคลั่ง อาจเป็นวิธีทุเลาความตึงเครียดและให้รางวัลตัวเอง”
แต่ เธอมั่นใจว่าวันคนไม่มีแฟนจะยังคงเป็นงานด้านวัฒนธรรมและธุรกิจในระยะยาว
ปีนี้เศรษฐกิจจีนชะลอตัว
สำนักข่าวซีเอ็นเอ็น บิสซิเนส แถลงการณ์ว่า ถึงแม้ 11.11 จะสร้างรายได้นับหมื่นล้านเหรียญสหรัฐให้กับอาลีบาบา แต่ดูท่าปีนี้บริษัทจะออกจะระมัดระวังการใช้จ่ายมากยิ่งกว่าปีก่อนๆจากเงินเฟ้อที่เพิ่มขึ้น ท่ามกลางภาวะเศรษฐกิจที่ชะลอตัว และการบังคับใช้กฎเกณฑ์ที่เคร่งครัด
อาลีบาบาและ JD.com อาจทำสถิติยอดขายใหม่ในปีนี้เหมือนเคย นักวิเคราะห์จาก Citi คาดเดาว่าจำนวนผลิตภัณฑ์รวม (GMV) ของอาลีบาบาจะสูงถึง 578,000 ล้านหยวน หรือราว 90,000 ล้านดอลลาร์ ในตอน 124 ชั่วโมงแรกของพ.ย. หรือเพิ่มขึ้น 15% เมื่อเทียบกับปีที่แล้ว
แต่อัตราการเจริญเติบโตนั้นคาดว่าจะช้ากว่าปีให้หลังมากมาย เพราะเหตุว่าปีที่แล้วอาลีบาบาโพสต์เพิ่มขึ้นถึง 26% นักวิเคราะห์ของ Citi ยังคาดเดาว่าการเติบโตของ GMV ของ JD.com สำหรับตอนการซื้อผลิตภัณฑ์ จะลดเหลือ 22-26% น้อยกว่าปีที่แล้ว ซึ่งอยู่ที่ 33%
นักวิเคราะห์ของ Citi เขียนในรายงานปัจจุบันว่า แคมเปญต่างๆยังช่วยเหลือวิธีขายได้ คนซื้อมีความต้องการที่แข่งขันเข้มแข็ง ถึงแม้พกเขาจะมีความระวังจากผลพวงด้านเศรษฐกิจ
เศรษฐกิจของจีนเติบโตในอัตราที่ช้าที่สุดในรอบปี เนื่องมาจากปัญหาด้านพลังงาน การหยุดชะงักของการขนส่ง และวิกฤตด้านอสังหาฯที่ทวีความร้ายแรงขึ้น ทำให้เกิดผลกระทบต่อประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นชั้นสองของโลก
ในขณะเดียวกัน อัตราเงินเฟ้อของจีนก็เพิ่มขึ้น มีผลต่อผลกำไรและกำลังซื้อของคนซื้อ รวมทั้งในกรณีที่เงินลงทุนผลิตภัณฑ์ที่ออกจากโรงงานในจีน พุ่งขึ้นอีกเป็นประวัติการณ์เมื่อเดือนที่ผ่านมา
เมื่อตุลาคม ดรรชนีราคาผู้ผลิตของจีนพุ่งขึ้น 13.5% เมื่อเทียบกับตอนเดียวกันของปีที่แล้ว แต่ มีสัญญาณว่าเงินลงทุนที่สูงขึ้นนั้นกำลังลดลง
ส่วนดรรชนีราคาคนซื้อของจีนเพิ่มขึ้น 1.5% จากตอนเดียวกันของปีที่แล้ว หรือเพิ่มเป็นสองเท่าของเดือนที่ผ่านมาหน้า และเป็นอัตราการเพิ่มขึ้นที่เร็วที่สุดนับจากเดือนกันยายนปีที่แล้ว
11.11 ทำให้เกิดปัญหามลพิษ
รอยเตอร์ส แถลงการณ์ว่า ถึงเวลายุติงานช้อปปิ้งที่ใหญ่ที่สุดในโลก ถึงแม้อาลีบาบาจะเริ่มเทศกาล 11.11 ไปแล้ว และต้องการที่จะให้เทศกาลครั้งนี้เป็นมิตรกับสภาพแวดล้อมเยอะขึ้น แต่มหกรรมนี้ไม่ตรงกันกับวัตถุประสงค์ด้านสภาพแวดล้อมของทางการจีนเยอะขึ้นถ้าหากอาลีบาบาขมักเขม้นกับความทนทาน การปล่อยทิ้งการบริโภคที่มากเกินไป จะก่อให้เกิดปัญหามากยิ่งกว่าการแก้ปัญหา
จากกระแสการช้อปอย่างยิ่งใหญ่ที่เกิดขึ้น ได้ผลสำเร็จงานที่น่าประทับใจ ซึ่งเกี่ยวข้องกับคนงานหลายล้านคนในการจัดการบรรจุภัณฑ์หลายพันล้านชิ้น หน่วยงานด้านลอจิสติกส์ของอาลีบาบาระดมเรือบิน 3,000 ลำระหว่างงานประจำปีที่แล้วเพื่อขนส่งสินค้า และปีนี้ได้พรีสต็อกผลิตภัณฑ์จากต่างประเทศไปแล้วกว่า 300 ล้านชิ้น จำนวนดังที่กล่าวถึงแล้วมีต้นทุนด้านสภาพแวดล้อม แม้ว่าจะมองน้อย
กรีนพีซเคยคาดคะเนว่า การขนส่งสิ่งของในวันคนไม่มีแฟน เมื่อปี 2559 สร้างก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ จำนวน 52,400 ตัน รายงานปัจจุบันเมื่อปี 2562 คาดเดาว่าจำนวนอุปกรณ์บรรจุภัณฑ์ที่ใช้โดยอีคอมเมิร์ซและภาคการจัดส่งจะเพิ่มขึ้นมากยิ่งกว่าสี่เท่าเป็น 41.3 ล้านตัน จากปี 2561 ถึงปี 2568
ในส่วนของอาลีบาบามีแผนสำหรับการที่จะลดการปลดปล่อยคาร์บอนที่เกี่ยวข้องกับการสั่งซื้อลง 30% ในปีนี้ แม้ว่าจะไม่มีการเปิดเผยจำนวนที่แท้จริงก็ตาม โดยแนวทางการลดการปลดปล่อยคาร์บอนอาจเป็นบริการรีไซเคิล หรือการตั้งศูนย์ข้อมูลที่ใช้พลังงานหมุนเวียน หรือแม้แต่อัลกอริทึมที่จับคู่ผลิตภัณฑ์กับพัสดุที่มีขนาดเหมาะสมเพื่อลดขยะ
นอกจากนี้ บริษัทยังเสนอบัตรกำนัลราคา 100 ล้านหยวน (15,600,000 เหรียญสหรัฐ) สำหรับแบรนด์ที่เป็นมิตรกับสภาพแวดล้อม ด้วย
เรื่องนี้นับว่าเป็นเรื่องที่น่ายินดี ยิ่งในตอนที่มีการสัมมนา COP26 ที่เมืองกลาสโกว์ของสก็อตต์แลนด์ ซึ่งประธานาธิบดี สี จิ้นผิง ได้ตั้งเป้าหมายให้จีนลดการใช้คาร์บอนในปี 2603
วันคนไม่มีแฟน ยังอยู่ได้ยืนยาวกว่าวัตถุประสงค์เดิมที่ตั้งไว้เพียงแค่กลไกทางการตลาด และไม่ได้มีความสำคัญกับการคลังในทุกวันนี้ เพราะเหตุว่าธุรกรรมที่เกิดขึ้นในปีที่แล้วคิดเป็นเพียงแค่ 6% ของผลรวมงบประมาณอาลีบาบา